ჩიჟა ბერი
(ფრაგმენტი)
კილერი ოკანც, უკმელას, ხუ დუდგიმე, ინგარც ინა,
რჯული ვარზენც ნებას ვარა ულამ მოსპას მუში რინა.
ვეშიალებუუ ხვამა–წირუაქ, ღვარო მოურცუ ჩილამური
იბურჯანც, იშჷმოთ, ახუთუუ მარყებუ შური.
გოხორცქ კარქ, გერჩქინდ ცირაქ ანგელოზიში სისქვამეთ,
მარა ჭყორ, ვერჯებუ ინა ოსქუნი იცალი სიჰამეთ,
ხეს უკინებ ის ბორძალი,თოლიშე ნაცხჷცხალი ცენც,
ტოტებული შურით ინა მინიშა თი ბორძალც ქჷდირქენც;
მოზნახეს ვაგ ინა, მაზოჯალიში სახე უღუ,
მუდგარენი წიაპელი მაჟრა ხეთ ის მოუღუ.
„– მუსუ რე თაქი მულახუქი, მუსუ რე თე სი ინგარჷნი
ნგარათ რენო სქანი ქიჸანაში, ჩიჟა, სი ვალც იგანქჷნი?!“
„–ბედის იმგართ, უჩა ბედის: ჩქჷ უზეკოთ ვამგარჷნა,
ჸვილუა, ლჷმა დო ზისხჷრი ჩქჷ კანონიშა ვამჭარჷნა.“
„– სქანი ნგარა–წირუა–ხვამაქ ნტერი სოთინი ვაგაჩემუ
დო იქ სქანი ჯიმალეფი ვართი აოშ დო ვართი ანდემუ.
მიაშქვი ოსური ონგარჷშა, ის მეტი ჰამო უღუ გური,
თინა ინგარც ონგარალც, დღას ველიებუ ჩილამური.
აჰა ლეკური, დეკჷნი ხეს, ვატჷრხ ენა, ვართ დჷრკ,
ვეფრანგუუ, ვერგალუუ, ვართი დღას მუთუნი აწუდჷრთ,
ვეცად ენა რკინას, ქუას, დო ის უღუ თიცალი ნძალა –
ურჯულოში ნათარაშა დართინუას ზღვა დო გვალა
ოსურქ ნტერც ელჷმასჷ,. სი თაქ დიხვე დო ინგარე,
ის ვაუჯგუნო უჩა წკვარამც სი იტახე სქანი სამარე?
ნტერი სჷრჷნც ქიჸანასჷნი მიშო იწჷრქ დო იხვამა?!
მოჯგირეს მოჯგირალა, ნტერც ნტერულო ოკო გამა!
დადიაქ დინჭყოლ, დიხას აშაძ დედოფალი ნჯარც ჯღუნცუ,
თელი ქიჸანა ონორალო გენთხაფილ რე უჩა ხუნდცუ;
გეჭოფუ იარაყი ოსურქუ, – გეგნოკილუ ჸუდეში კარი;
ძღაბი დადიაში აწოჯღუნცუ, ჯვარიშა მეურცუ მოსქო ნჯარი.
ჯვარც მონმუურცუ მელენი ჯარი, დედოფალი მანჯღვერი რე,
ქიმიაძინუუ ძღაბიში ნჯარი ოლჷმშა მაჸვენჯირე.
ნტერი მოურცუ ლეკურითჷნი, დოუხვამილე ის ლეკური,
უკული ხვამა – წირუა– ხვეწა; ასე ქუათ გიჩქვი გური.
გასაჭირო ჯვარიში ნჯარი უჸალუო თხილერი რე,
ხეს უკჷნებუ იარაყი, ნძალა იში შინელი რე.
ქიმერთი, აჯღუნი, გიაშქვი ოყე მენტება დო სირჯგინაში.
ურგ ლეკურცუ, სი ნდემურო ეშეღი ზჷსხირი ჯიმაში.
დიო კილეთ მანგარით დუდშა მიშორი უჩა ჭირი,
უკულ ცოდაში მოკუნწყჷმა, უკული იხვამი დო იწჷრი.
ასე მუსუთი გიწიინქჷნი ვაშგოჭყორდას ექ დღას:
პიჯი ლეკურიში ირო ნტერც, სქანჷჸურე დღას ვადართას.“
ქოთქუუ თენა ცირაქჷ დო თოლის მერქალც გექარ იქ,
დო თაში ჩიჟას გოქჷნაფილც ხეს ქაშასქჷდ ლეკურიქ.
***
„– მიში ოჸე რე იხელერდჷნი მენტება დო ოჸე რჯგინაში,
თეცალი ოჸე მოზჷსხჷრე ნტერიში რე დო ვარი ჯიმაში?“
„– ჯიმაში რე, პატჷნი, ჯიმაში; არყებული რე ჯვარიში ნჯარი,
ართ ხეს ლეკური, მაჟჷრას შუბი, მოურც გიმე მუჭოთ რვარი.“
„– მა ვამთქუალ დიო ენანი, ნოტე მუქ არყ ჯვარიში ნჯარი?
„– ჯგეგე, ჯგეგე მარდიანქ, თის ეკოჸუნცუ ჯვარიში ნჯარი.
ინა გეხე ჩე რაშის, ვალჷნც ლეკური, სარკჷნც ფარი;
ბირგული დიხას ქჷდაშქვით, თავრე მოურცუ მარძგვანიშე,
ჯგეგე მოჯღუნცუ კვარჩხანი ნჯარც, ინა მოურცუ ჩქჷნიგანიშე.“
მანჭ ნჯარქ დადიას ოჸეში ხირცქაფი, ხელერდით,
დადია ჩოქ მუში კათათ; ზოჯ ჯგეგექ „გედირთით!
მუ ორე დადია იჩოქუუქი? მა ვორექ ჩიჟა ბერი,
ზოჯუა მიბღი მა ჟი ცაშე, დამარცხია დიო ნტერი.
ნტერი მურცუ ლეკურითჷნი, ნტერც ლეკურით უგამია;
დიო ირსხი ქიჸანა დო უკული იწჷრი, იხვამია.
ჯვარც მუნმურცუ დედოფალი, აწოჯღუნცუ მელენი ნჯარც;
ოსურქუ გეჭოფუ იარაყი, ქჷკლუნთხ დჷრე კარც;
ძღაბი სქანი აწოჯღუნცუ, გიაძინუუ დედოფალც;
ქარწყექ დადია, ქომოლი ვარი, ოსური იგანც მუში ვალც.
ქჷმწმოჸვალ თენა ცაქ, ქჷდმოკჷნუ ხეს ლეკური;
ქიმიოტე ხვამა–წირუა, ქუათ გინიფრთინე გური.
გორთილი რე ჯვარიშ ნჯარი; გვერდის ჯღუნცუ სქანი სქუა;
სქანი სქუას ნტერიში მარძგვანი; ინგჷრც უკებუ კვარჩხანი ფსუა.
მა მეურქუ ზუგიდიშე; ნტერც ოკო მუკულუე,
ვაგოკონო სქანი ქიანას სი ურჯულო ქჷგულუე?
სი ვეშიშა დედოფალი; შიში ნჷმ გიღუ სი ძღაბიში,
ვერჩქილექო ჯვარი ქინწყუუნი? ოჸე გოხოლ თინეფიში.“
„– დადიაქ ოროს გჷთინჯირას, მოსვანჯელო თიქ ღურასო,
ოდო აში ვაჭარ კანონც, მათი თეში ოკო იბგე ვალი.
ამდღა მიჭარ მა ღურა და ჯვეშეფცალო ამდღა ბღურა!
აბა, ბოშეფი, ეშე შილა; ქჷგმაგონით მანგარი „ურა“
მომიჸონით აშო ცხენი, დოსქჷდ ნჭყოლირქ, გეკაჟ გურქუ,
მუშა იდას ჯვეშეფიშა ჩიჩიეში ძაბუნი შურქუ?
ჩიჟა, მა სი ვაგოჭირჷქ, მა მეურქუ ჩქიმი სქუაშა,
მა თის ოკო ქიმუაძინე, ოშქურანდ რე თიში ფსუაშა;
ვეცადებუთუ ბეჟათიშე ნტერი დობრაჸათ იშო გიმე;
ინგჷრი ხუცუ ვამორთანა, ინგჷრიშა შური ინდინე.“
კილერი ოკანც, უკმელას, ხუ დუდგიმე, ინგარც ინა,
რჯული ვარზენც ნებას ვარა ულამ მოსპას მუში რინა.
ვეშიალებუუ ხვამა–წირუაქ, ღვარო მოურცუ ჩილამური
იბურჯანც, იშჷმოთ, ახუთუუ მარყებუ შური.
გოხორცქ კარქ, გერჩქინდ ცირაქ ანგელოზიში სისქვამეთ,
მარა ჭყორ, ვერჯებუ ინა ოსქუნი იცალი სიჰამეთ,
ხეს უკინებ ის ბორძალი,თოლიშე ნაცხჷცხალი ცენც,
ტოტებული შურით ინა მინიშა თი ბორძალც ქჷდირქენც;
მოზნახეს ვაგ ინა, მაზოჯალიში სახე უღუ,
მუდგარენი წიაპელი მაჟრა ხეთ ის მოუღუ.
„– მუსუ რე თაქი მულახუქი, მუსუ რე თე სი ინგარჷნი
ნგარათ რენო სქანი ქიჸანაში, ჩიჟა, სი ვალც იგანქჷნი?!“
„–ბედის იმგართ, უჩა ბედის: ჩქჷ უზეკოთ ვამგარჷნა,
ჸვილუა, ლჷმა დო ზისხჷრი ჩქჷ კანონიშა ვამჭარჷნა.“
„– სქანი ნგარა–წირუა–ხვამაქ ნტერი სოთინი ვაგაჩემუ
დო იქ სქანი ჯიმალეფი ვართი აოშ დო ვართი ანდემუ.
მიაშქვი ოსური ონგარჷშა, ის მეტი ჰამო უღუ გური,
თინა ინგარც ონგარალც, დღას ველიებუ ჩილამური.
აჰა ლეკური, დეკჷნი ხეს, ვატჷრხ ენა, ვართ დჷრკ,
ვეფრანგუუ, ვერგალუუ, ვართი დღას მუთუნი აწუდჷრთ,
ვეცად ენა რკინას, ქუას, დო ის უღუ თიცალი ნძალა –
ურჯულოში ნათარაშა დართინუას ზღვა დო გვალა
ოსურქ ნტერც ელჷმასჷ,. სი თაქ დიხვე დო ინგარე,
ის ვაუჯგუნო უჩა წკვარამც სი იტახე სქანი სამარე?
ნტერი სჷრჷნც ქიჸანასჷნი მიშო იწჷრქ დო იხვამა?!
მოჯგირეს მოჯგირალა, ნტერც ნტერულო ოკო გამა!
დადიაქ დინჭყოლ, დიხას აშაძ დედოფალი ნჯარც ჯღუნცუ,
თელი ქიჸანა ონორალო გენთხაფილ რე უჩა ხუნდცუ;
გეჭოფუ იარაყი ოსურქუ, – გეგნოკილუ ჸუდეში კარი;
ძღაბი დადიაში აწოჯღუნცუ, ჯვარიშა მეურცუ მოსქო ნჯარი.
ჯვარც მონმუურცუ მელენი ჯარი, დედოფალი მანჯღვერი რე,
ქიმიაძინუუ ძღაბიში ნჯარი ოლჷმშა მაჸვენჯირე.
ნტერი მოურცუ ლეკურითჷნი, დოუხვამილე ის ლეკური,
უკული ხვამა – წირუა– ხვეწა; ასე ქუათ გიჩქვი გური.
გასაჭირო ჯვარიში ნჯარი უჸალუო თხილერი რე,
ხეს უკჷნებუ იარაყი, ნძალა იში შინელი რე.
ქიმერთი, აჯღუნი, გიაშქვი ოყე მენტება დო სირჯგინაში.
ურგ ლეკურცუ, სი ნდემურო ეშეღი ზჷსხირი ჯიმაში.
დიო კილეთ მანგარით დუდშა მიშორი უჩა ჭირი,
უკულ ცოდაში მოკუნწყჷმა, უკული იხვამი დო იწჷრი.
ასე მუსუთი გიწიინქჷნი ვაშგოჭყორდას ექ დღას:
პიჯი ლეკურიში ირო ნტერც, სქანჷჸურე დღას ვადართას.“
ქოთქუუ თენა ცირაქჷ დო თოლის მერქალც გექარ იქ,
დო თაში ჩიჟას გოქჷნაფილც ხეს ქაშასქჷდ ლეკურიქ.
***
„– მიში ოჸე რე იხელერდჷნი მენტება დო ოჸე რჯგინაში,
თეცალი ოჸე მოზჷსხჷრე ნტერიში რე დო ვარი ჯიმაში?“
„– ჯიმაში რე, პატჷნი, ჯიმაში; არყებული რე ჯვარიში ნჯარი,
ართ ხეს ლეკური, მაჟჷრას შუბი, მოურც გიმე მუჭოთ რვარი.“
„– მა ვამთქუალ დიო ენანი, ნოტე მუქ არყ ჯვარიში ნჯარი?
„– ჯგეგე, ჯგეგე მარდიანქ, თის ეკოჸუნცუ ჯვარიში ნჯარი.
ინა გეხე ჩე რაშის, ვალჷნც ლეკური, სარკჷნც ფარი;
ბირგული დიხას ქჷდაშქვით, თავრე მოურცუ მარძგვანიშე,
ჯგეგე მოჯღუნცუ კვარჩხანი ნჯარც, ინა მოურცუ ჩქჷნიგანიშე.“
მანჭ ნჯარქ დადიას ოჸეში ხირცქაფი, ხელერდით,
დადია ჩოქ მუში კათათ; ზოჯ ჯგეგექ „გედირთით!
მუ ორე დადია იჩოქუუქი? მა ვორექ ჩიჟა ბერი,
ზოჯუა მიბღი მა ჟი ცაშე, დამარცხია დიო ნტერი.
ნტერი მურცუ ლეკურითჷნი, ნტერც ლეკურით უგამია;
დიო ირსხი ქიჸანა დო უკული იწჷრი, იხვამია.
ჯვარც მუნმურცუ დედოფალი, აწოჯღუნცუ მელენი ნჯარც;
ოსურქუ გეჭოფუ იარაყი, ქჷკლუნთხ დჷრე კარც;
ძღაბი სქანი აწოჯღუნცუ, გიაძინუუ დედოფალც;
ქარწყექ დადია, ქომოლი ვარი, ოსური იგანც მუში ვალც.
ქჷმწმოჸვალ თენა ცაქ, ქჷდმოკჷნუ ხეს ლეკური;
ქიმიოტე ხვამა–წირუა, ქუათ გინიფრთინე გური.
გორთილი რე ჯვარიშ ნჯარი; გვერდის ჯღუნცუ სქანი სქუა;
სქანი სქუას ნტერიში მარძგვანი; ინგჷრც უკებუ კვარჩხანი ფსუა.
მა მეურქუ ზუგიდიშე; ნტერც ოკო მუკულუე,
ვაგოკონო სქანი ქიანას სი ურჯულო ქჷგულუე?
სი ვეშიშა დედოფალი; შიში ნჷმ გიღუ სი ძღაბიში,
ვერჩქილექო ჯვარი ქინწყუუნი? ოჸე გოხოლ თინეფიში.“
„– დადიაქ ოროს გჷთინჯირას, მოსვანჯელო თიქ ღურასო,
ოდო აში ვაჭარ კანონც, მათი თეში ოკო იბგე ვალი.
ამდღა მიჭარ მა ღურა და ჯვეშეფცალო ამდღა ბღურა!
აბა, ბოშეფი, ეშე შილა; ქჷგმაგონით მანგარი „ურა“
მომიჸონით აშო ცხენი, დოსქჷდ ნჭყოლირქ, გეკაჟ გურქუ,
მუშა იდას ჯვეშეფიშა ჩიჩიეში ძაბუნი შურქუ?
ჩიჟა, მა სი ვაგოჭირჷქ, მა მეურქუ ჩქიმი სქუაშა,
მა თის ოკო ქიმუაძინე, ოშქურანდ რე თიში ფსუაშა;
ვეცადებუთუ ბეჟათიშე ნტერი დობრაჸათ იშო გიმე;
ინგჷრი ხუცუ ვამორთანა, ინგჷრიშა შური ინდინე.“
დააფიქსირეთ თქვენი აზრი